Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ (*)

Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι <<Κοντάκιον>>. <<Κοντάκια>> παλαιότερα ελέγοντο ολόκληροι ύμνοι, ανάλογοι προς τους <<Κανόνες>>. Η ονομασία οφείλεται μάλλον στο κοντό ξύλο επί του οποίου ετυλίσσετο η μεμβράνη που περιείχε τον ύμνο. Το πρώτο τροπάριο ελέγετο <<προοίμιο>> ή <<κουκούλιο>> και τα ακολουθούντα ελέγοντο <<οίκοι>>, ίσως διότι ολόκληρος ο ύμνος θεωρείτο ως σύνολο οικοδομημάτων αφιερωμένων στη μνήμη κάποιου αγίου. Κοντάκιο λέγεται συνήθως σήμερα το πρώτο τροπάριο ενός τέτοιου ύμνου.
Ο Ακάθιστος Ύμνος περιέχει προοίμιο και 24 <<οίκους>>. Το προοίμιό του σήμερα είναι το: <<Τη Υπερμάχω Στρατηγώ>>.
Η <<ακροστιχίδα>> του ύμνου είναι αλφαβητική, δηλαδή ακολουθεί τη σειρά των γραμμάτων Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄ έως Ω΄.
<<Εφύμνιο>> λέγεται η τελευταία φράσις του ύμνου που επαναλαμβάνει ο λαός. <<Εφύμνια>> ο Ακάθιστος Ύμνος έχει δύο: Το <<Χαίρε, Νύφη ανύμφευτε>> στους περιττούς <<οίκους>> (1,3,5,7,κτλ) και το <<Αλληλούϊα>> στους αρτίους (2,4,6,8 κτλ).
Ο Ακάθιστος Ύμνος αρχίζει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και έπειτα αναφέρεται σε άλλα γεγονότα, όπως της σαρκώσεως του Κυρίου, της θεώσεως των ανθρώπων και της θεομητορικής αξίας της Θεοτόκου.
Ποιητής που να μήν επιδέχεται αντιρρήσεις δεν δόθηκε μέχρι σήμερα. Οι περισσότεροι θεωρούν τον Ύμνο ως έργο του Ρωμανού του Μελωδού.
Κατά το έτος 626 η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε από τους Πέρσες και Αβάρους. Ο βασιλέας Ηράκλειος απουσίαζε στη Μικρά Ασία σε πόλεμο κατά των Περσών. Τότε ο φρούραρχος Βώνος μαζί με τον Πατριάρχη Σέργιο ανέλαβαν την υπεράσπιση της αυτοκρατορίας. Ο Πατριάρχης περιέτρεχε τη πόλη με την εικόνα της Παναγίας και ενεθάρρυνε τα πλήθη και τους μαχητές. Ξαφνικά έγινε φοβερός ανεμοστρόβιλος που κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο και τη νύκτα της 7ης προς την 8η Αυγούστου, αναγκάσθηκαν να φύγουν άπρακτοι. Ο λαός πανηγυρίζοντας τη σωτηρία του, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών και όλοι όρθιοι έψαλλαν τον από τότε λεγόμενο <<Ακάθιστο>> Ύμνο στην Παναγία, αποδίδοντας τα <<νικητήρια>> και την ευγνωμοσύνη τους στην <<Υπερμάχω Στρατηγώ>>.
Ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλλεται από τότε τμηματικά στίς πρώτες τέσσερις Παρασκευές της Μεγάλης Σαρακοστής και ολόκληρος την Πέμπτη εβδομάδα των Νηστειών.
Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι ένα αριστούργημα της παγκοσμίου θρησκευτικής ποιήσεως και δημοφιλέστατος.

_________________
(*) ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΩΔΙΟΥ-ΑΡΧΙΜ. ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ι. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ