Η ΕΙΣ ΑΔΟΥ ΚΑΘΟΔΟΣ, ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΥ
ΑΡΧΕΣ ΙΔ΄ ΑΙΩΝΑ (ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΩΤΗΡΟΣ - ΚΩΝΣΤ/ΠΟΛΗ)

Μια εικονογράφηση που μας θυμίζει πως η Ορθοδοξία δεν αυθαιρετεί ούτε στο λόγο Της, ούτε και στην εκκλησιαστική Της ζωγραφική. Αυτό που κηρύττει το απεικονίζει και αυτό που απεικονίζει το ψάλλει: «Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος»!
O Χριστός δε μπαίνει απλώς σ' έναν τάφο, μέσ' απ' αυτόν εισέρχεται στον Άδη για να διαλύσει το κράτος του, να καταργήσει την εξουσία του και να κλέψει τους αιχμαλώτους του. Όλ' αυτά αποτυπώνονται με τις διαλυμένες πόρτες πάνω στις οποίες πατάει ο Νικητής του θανάτου, με τα σκορπισμένα κλείθρα, με τη δύναμη με την οποία τραβάει ο Χριστός απο τους τάφους τους τον Aδάμ και την Εύα, με τον πισθάγκωνα δεμένο Άδη που εικονίζεται ταπεινωμένος κάτω απο τα πόδια του παντοδύναμου Χριστού. Η Ανάσταση του Χριστού είναι εσχατολογική. Στον Άδη ο Κύριος ανιστά τον Αδάμ και την Εύα, βλέπουμε τους προφήτες, τον Πρόδρομο κλπ, αλλά και τους μαθητές που δεν είναι στον Άδη, τον Ιωάννη, τον Πέτρο κλπ.

Η εκκλησία του Σωτήρα Χριστού της χώρας (Καχριέ Τζαμί) στη Κωνσταντινούπολη χρονολογείται από τον Ε΄ αιώνα και ανοικοδομήθηκε τον ΙΒ΄ αιώνα. Στο παρεκκλήσι δίπλα η κόγχη είναι αφιερωμένη στην Ανάσταση, που καθαρίσθηκε υπό τη διεύθυνση του Βυζαντινού Ινστιτούτου Αμερικής από το μουσουλμανικό ασβέστη.
Στο κέντρο της εικόνας σκιρτά ο Χριστός - κεραυνός, λάμποντας από το άκτιστο φως, Κύριος της Ζωής, γεμάτος με δυναμισμό του Αγίου Πνεύματος και ακτινοβολώντας θείες ενέργειες.
Το πρόσωπό Του εξουσιάζει και κυριαρχεί βασιλικά ως ελευθερωτής μετά τη πασχαλινή λειτουργία που έγινε στον Άδη. Η δύναμη της χειρονομίας του, αυτή η βία, που κυριεύει τους ουρανούς και διέρχεται τους αιθέρες ενισχύεται από το ιμάτιό του που κυματίζει. Περιστοιχίζεται από μια φωτεινή δόξα που αποτελείται από ουράνιες σφαίρες στολισμένες με φωτεινά άστρα και που διασχίζονται από την ακτινοβολία του. Είναι ντυμένος με φως, χαρακτηριστικό του δοξασμένου σώματος και σύμβολο της θείας Δόξας, της θεότητάς Του. <<Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός>>.
Η Ρωμέϊκη εικονογραφία εκπέμπει ΦΩΣ. Η ζωγραφική ασχολείται με τη ζωή, δεν έχει σκιές, λέμε κάποιον ότι είναι σκοτωμένος, είναι στο σκότος, στον Άδη, ενώ ο άλλος είναι ζωντανός, είναι στη ζωή, στο ΦΩΣ. Η εικόνα επκπέμπει φως. Η Ρωμέϊκη εικονογραφία έχει ΦΩΤΟΔΟΜΕΣ όχι ΣΚΟΤΟΔΟΜΕΣ.
Γι' αυτό τα ενδύματά του Αναστάντος, είναι από μια υπερφυσική λευκότητα και αναφέρονται στα χρώματα του Θαβώρ (στη Μεταμόρφωση).
Σε άλλες εικόνες, αυτό είναι κίτρινο επίχρυσο και σκεπασμένα με επίβλημα, με χρυσές ακτίνες. Ο Χριστός είναι με βασιλικά ενδύματα, είναι ο Κύριος, αλλά η μόνη δύναμή του είναι η σταυρωμένη Αγάπη και η αήττητη δύναμη του Σταυρού. Σε άλλες εικόνες φέρει στο χέρι του το τρόπαιο της νίκης, το Σταυρό.
Κάτω από τις συντετριμμένες πύλες του Άδη που έσπασε ο Χριστός, απεικονίζεται στο σκοτάδι του σπηλαίου ένας γέρος αναμαλλιασμένος, ή και γυμνός, δεμένος με αλυσίδες και έντρομος, είναι ο θάνατος ή ο Σατανάς. Μέσα στο σκοτάδι είναι πεταμένα και σκορπισμένα τα κλειδιά, οι σύρτες και οι μοχλοί του βασιλείου του Άδη. (συνέτριψε πύλας χαλκάς και μοχλούς σιδηρούς συνέθλασε - Ψαλμ. 106,16)
Με μια δυνατή κίνηση των χεριών του αρπάζει στον Άδη τον Αδάμ και την Εύα, ταραγμένους, ως εκπροσώπους του ανθρωπίνου γένους. Είναι η ανατρεπτική Συνάντηση των δύο Αδάμ που τώρα συμπίπτουν και συνταυτίζονται. Ανέβηκε στο σταυρό για να αναζητήσει αυτόν που χάθηκε και κατέβηκε στον Άδη λέγοντας: Έλα δική μου εικόνα και ομοιότης μου. (Ύμνος αγίου Εφραίμ).
Οι ομάδες αριστερά και δεξιά παριστάνουν το δεύτερο σχέδιο, την ανθρωπότητα, τους ανθρώπους. Είναι οι δίκαιοι και οι προφήτες. (Άβελ, Ενώχ, Ησαϊας, Ιερεμίας). Αριστερά βρίσκονται οι βασιλείς Δαβίδ και Σολομών, προηγούνται από τον Πρόδρομο που εκφράζει τη χειρονομία μάρτυρα και προσδιορίζει το Σωτήρα, είναι πρόδρομος και στον Άδη. Δεξιά ο Μωυσής φέρει τις πλάκες του νόμου. Όλοι αναγνωρίζουν το Σωτήρα και κρατώντας το χέρι του Αδάμ ανέβηκε από τον Άδη και όλοι οι άγιοι τον ακολούθησαν. Αλλά και οι μη νεκροί τότε, οι Απόστολοι, ο Ιωάννης, ο Πέτρος κλπ.
Ο Χριστός δεν βγαίνει από τον τάφο, αλλά εκ νεκρών, βγαίνει από τον εξουθενωμένο Άδη σαν από ένα νυμφικό ανάκτορο...
Το Άγιο Πνεύμα εξαφανίζει τα σκοτάδια του θανάτου, το φόβο της Κρίσεως, το βαθύ χάσμα του Άδη. Το φως του μετασχηματίζει τη πασχαλινή νύχτα σε Συμπόσιο Χαράς, εορτή της Συναντήσεως.

ΜΟΝΗ ΧΩΡΑΣ (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ)