|
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΤ' ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ. ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ
ΓΕΝΝΑΔΙΟΥ ΤΟΥ ΣΧΟΛΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΟΡΙΣΜΟΥ.
Μεταξύ των πολυτιμοτάτων θησαυρών της προγονικής μας κληρονομίας
πρέπει αναμφίβολα να καταγραφεί η επιστολή του πατριάρχη Γενναδίου
προς ένα μαθητή του, τον Ιωάννη που ζητούσε εξηγήσεις περί
ψυχής. Σε αυτή την επιστολή περιέχεται πλήρης ανάλυση του
ορισμού του Αριστοτέλη περί ψυχής.
Γνώριζε του είπε, ότι από όσους ασχολήθηκαν περί ψυχής ο Αριστοτέλης
είναι εκείνος που είπε τα περισσότερα και ακριβέστερα. Αυτός
έλεγξε όλες τις ψευδείς θεωρίες των άλλων.
Γράφει λοιπόν: Τρία είδη ψυχής υπάρχουν, η φυτική, η αισθητική
και η νοερά. Η νοερά αυτή καθ' εαυτή δεν μεταχειρίζεται το
σωματικό όργανο. Η αισθητική ψυχή και έχει ανάγκη του σωματικού
οργάνου και το χρησιμοποιεί (στερείται νου). Η φυτική ψυχή
έχει ανάγκη των οργάνων του σώματος και μαζί με αυτά ενεργεί
και δεν μπορεί αλλοιώτικα να ενεργήσει. (επίσης στερείται
νου). {σελ.23}
Ο Αριστοτέλης προτού εξετάσει τις ιδιαίτερες διαφορές των
τριών ψυχών, εξετάζει το κοινό που υπάρχει και στις τρεις
και δίνει τον εξής γενικό ορισμό: <<Πάσα ψυχή εντελέχεια
είναι σώματος φυσικού οργανικού>>. Εντελέχεια
είναι <<του εντελώς εχειν>> το τέλος, ο σκοπός
προς τον οποίον φθάνει και τείνει η κίνησις, υπό τις τέσσερις
μορφές της, (τοπική, ποιοτική, ποσοτική, ουσιαστική). Κάθε
πράγμα, κάθε δημιούργημα της φύσεως, έχει και ένα τελικό σκοπό,
ένα τέλος. Έτσι έχομε και τα τέσσερα αίτια του Αριστοτέλη:
το υλικό, το ποιητικό, το ειδικό και το τελικό. Για παράδειγμα
σε ένα ανδριάντα συνήργησαν τα εξής: α) το υλικό αίτιο, ο
χαλκός, β) το ποιητικό αίτιο, ο ανδριαντοποιός και η τέχνη
του, γ) το ειδικό αίτιο, το είδος, η μορφή που απεικονίζει
ο ανδριάντας, και δ) το τελικό αίτιο, ο σκοπός για τον οποίο
κατασκευάσθηκε ο ανδριάντας. (σελ.21)
(συνεχίζεται)
 |
 |
|
